«Txoko»an jokatuz

Aurrekoan Legazpiko pilotalekuan frontenisean aritu ginen semea eta biok, herriko dozena erdi bat mutikorekin. Txokoan (Legazpin egiten den Goierriko euskaran, [txo‑kón]) jokatu genuen, hau da, guztiok jokatzen hasi eta, tanto bakoitzean, tanto hori galtzen zuena kanporatu.

Azkenean, jokalari bakarra geratzen zenean, hura zen garaile, eta txoko zuen, hau da, gero tantoa galtzen bazuen, jokalari hori ez zen kanporatuko, baina irabazitako txoko hori galduko zuen. Partida bukatutakoan, hurrena hasteko, «barruan!» ([báaaa‑rrun!]) oihu egiten genien lehenago kanporatutakoei, kontsola batekin bat jolasean eta besteak begira izaten baitziren bitarte horretan. Etorri, eta «nork du txoko?» ([zé‑ñek dau‑ké txó‑ko?]) galdetzen ziguten. Gehienetan nik izaten nuen, jakina, hamar‑hamabi urteko umeek berrogei urte paseak dituen gizaseme baten kontra ezer gutxi egin baitezakete.

Tanto bat bukatzean, adi ibili behar izaten nuen, sakatzaileak «txoko!» oihu eginez gero nire lana baitzen errestatzea. Hala ere, nahiz eta batere beharrik ez zuen, sakea samurra baldin bazetorren askotan beste mutikoren bat sartzen zen, airez, errestatzera. Eta beste zenbaitetan, beste edonoren izena oihukatzen zuen sakatzaileak, eta haren lana zen errestatzea. Orduan ere, nahi izanez gero, beste edonork erresta zezakeen: kontua zen, inork errestatzen ez bazuen, sakatzaileak izendatutakoak galduko zuela tantoa.

Txokoak pilatu egin daitezke, bai eta eman ere. Horregatik, tarteka, «zenbat txoko dituzu?» ([zén‑bat txó‑ko dàuz‑ke‑zú?] galdetzen zidaten. «Bat ere ez» ([bat‑éz]) erantzuten nien, partida bakoitzean eskatzen zidan lehenengo kanporatuari ematen bainion txokoa, jokatzen jarrai zezan.

Kiroletan aritzea gogoko dut, eta aritzen naizen aldiro lehiakorra naiz, lehiakorregia beharbada: irabaztea baino gehiago, dudan guztia ematea da nire jomuga nagusia. Egun hartan, ordea, dezakedan laurdenik ere ez nuen eman: pilota aurrean uzten nien, haiek joka zezaten. Beraz, alde horretatik, ezer askorik ez nuen irabazi. Hala ere, haiek pozik, ohi ez bezala heldu baten aurka jokatu zutelako (denek niri egin nahi tantoa); eta ni are pozikago, haien bizitasuna, miresmena eta euskara aberatsa gozatu nituelako.

Haietako bat aipatzekotan, Bixal (ez dakit nola idazten den) aipatuko dut, nepaldar izen eta aurpegiera ederrekiko euskaldun petoa: teknika bikaina, sasoi ona, baina tantoa bukatzeko presa handiegia. Ikasiko du, ikasi nahi badu.